Hukuk metinlerinin vazgeçilmez ögesi shall, gerçekten de zorunluluk bildiriyor mu?
Hukuk dili gitgide sadeleşiyor. Örneğin ABD’de devlet daireleri artık yalın dil kullanımını teşvik eden kılavuzlar hazırlıyor. Bu kılavuzlarda vurgulanan noktalardan biri, shall’in artık kullanılmaması gerektiğidir.
ABD FAA Yalın Dil Kullanımı Programının Direktörü Dr. Bursino Corsino’ya göre, eskiden hukuk fakültelerinde öğrencilere shall’in zorunluluk bildirdiği öğretiliyormuş. Bu nedenle hukuk metinlerinde shall‘in mutlaka kullanılması gerektiği kanısı yaygınlaşmış. Ancak, shall sadece zorunluluk değil, tahmin de belirtebiliyor. Avukatlar shall‘in anlamını o kadar çok değiştirmiş ki şu an tek bir anlamı bulunmuyor. Hatta “may, will, must” yardımcı fiillerinin hepsini karşılıyor diyebiliriz.
Mesela ABD Yüksek Mahkemesi, yasalarda geçen shall’in may anlamında kullanıldığına karar vermiş. Shall’in bu belirsiz doğası nedeniyle ABD’deki devlet daireleri tüm eski belgelerini gözden geçirerek zorunluluk bildiren durumlarda shall’i atıp must yazmaya başlamış. Bryan Garner gibi hukuk dilinde modernliği tercih eden pek çok editör de shall’in çok eski bir kelime olduğunu, bu yüzden zorunluluk bildiren durumlarda günlük dilde kullanılan must gibi alternatiflerin tercih edilmesinin daha iyi olacağını söylüyor.
Dolayısıyla Dragoman da artık shall kullanmamaya başladı.
Bu konuyla ilgili cümle örneklerini Hukuk Metinleri için Yeni Çeviri Kılavuzumuzda bulabilirsiniz.
Diğer kaynaklar:
